,, ---
İsveç merkezli Saab, Gripen savaş uçağı ve Carl-Gustaf geri tepmesiz tüfeğin üreticisi olarak, 2023 yılına kıyasla siparişlerinde %24’lük bir artışla 96,8 milyar İsveç kronuna (8,9 milyar ABD doları) ulaştı. Bu durum, şirketin sipariş birikimini rekor seviye olan 187 milyar krona çıkardı. Siparişler arasında Macaristan için Gripen savaş uçakları, radar sistemleri, hava savunma sistemleri, GlobalEye gözetleme uçakları ve Polonya’nın Carl-Gustaf tüfeği için verdiği rekor sipariş bulunuyor.
Norveç merkezli Kongsberg’in savunma ve havacılık siparişleri ise %44 artarak 2024 yılında 54,4 milyar Norveç kronuna (4,85 milyar ABD doları) ulaştı. Bu artış, ABD Donanması’ndan alınan şirket tarihindeki en büyük füze siparişi ve Hollanda’nın hava savunma bataryası satın almasıyla desteklendi. Kongsberg’in savunma ve havacılık alanındaki sipariş birikimi, bir önceki yıla göre %54 artışla Aralık ayı sonunda 101 milyar krona yükseldi.
Finlandiyalı Patria, 2024 yılında siparişlerinde %33’lük bir artışla 1,26 milyar Euro’ya ulaştı. Bu artış, özellikle şirketin 6 tekerlekli zırhlı araçlarına yönelik talebin artmasıyla sağlandı. Aralık ayı itibarıyla Patria’nın sipariş birikimi 2,38 milyar Euro’ya yükseldi. Kongsberg, Patria’nın %49,9’una sahipken, geri kalan kısmı Finlandiya hükümetine ait.
Dünya genelinde askeri harcamalar, barış ve güvenliğin giderek kötüleştiği bir ortamda artış gösteriyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’ne (SIPRI) göre, küresel askeri harcamalar 2023 yılında art arda dokuzuncu kez yükselerek 2,44 trilyon dolara ulaştı. 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Avrupa, savunma harcamalarını en fazla artıran bölgelerden biri oldu.
Saab CEO’su Micael Johansson, Cuma günü yaptığı açıklamada, “Şu anki gerginlikler ve diğer faktörler nedeniyle geleceğin nasıl şekilleneceğini tahmin etmek zor, ancak savunma yeteneklerine olan güçlü ihtiyacın devam ettiğini ve pazarın ileriye dönük olarak güçlü kaldığını görüyoruz.” dedi.
Johansson’a göre, Avrupa’da savunma harcamaları NATO üyeliği ve ortak Avrupa savunma programlarıyla ilgili kararlar ne olursa olsun artmaya devam edecek. Haziran ayında Lahey’de düzenlenecek NATO Zirvesi’nin, savunma harcamaları hedeflerinin belirlenmesi açısından önemli olacağını belirtti.
NATO üyesi ülkeler arasında ABD, İngiltere ve Polonya, ittifakın en az GSYH’nin %2’sini savunmaya harcama hedefinin yeterli olmadığını düşünüyor ve zirvede bu sınırın yükseltilmesi bekleniyor. Avrupa Savunma Ajansı’nın Aralık ayında yayınladığı rapora göre, Avrupa Birliği ülkelerinin savunma harcamalarının 2024 yılında 326 milyar Euro ile rekor seviyeye ulaşması bekleniyor. 2023 yılında bu rakam 279 milyar Euro idi.
Saab CFO’su Anna Wijkander’e göre, şirketin uluslararası iş hacmi, bir önceki yıl %64 iken şimdi %72’ye yükseldi. Kongsberg ise ABD Donanması ve Hollanda ile yaptığı anlaşmalar sayesinde savunma ve havacılık sipariş birikimini artırırken, Litvanya’ya da hava savunma sistemleri tedarik etti.
Kongsberg yaptığı açıklamada, “Mevcut durum göz önüne alındığında, NATO ülkeleri ve Norveç’in müttefiklerinin savunma kapasitelerine yatırım yapmaya ve güçlendirmeye devam etmesi muhtemeldir.” dedi. Şirket, “Kongsberg Defence & Aerospace’in hava savunma sistemleri, füzeler ve silah istasyonları gibi temel ürünlerine yönelik yüksek talep devam ediyor.” ifadelerini kullandı.
Kongsberg, 2025 yılında ABD ve Avustralya’da füze fabrikalarının inşasına başlayacağını ve Norveç’in yaklaşan fırkateyn yenileme programına yönelik konumlandığını belirtti.
Saab’ın gelecekteki iş planları hakkında konuşan Johansson, şirketin Tayland ile Gripen savaş uçağı anlaşması üzerinde müzakereler yürüttüğünü ve Kolombiya ile Peru’nun da Gripen’e ilgi gösterdiğini açıkladı. Ayrıca, Brezilya için ek Gripen uçakları gündemde.
Şirket ayrıca GlobalEye gözetleme uçağını İskandinav bölgesi, Güney Avrupa, Asya ve Orta Doğu’ya satmayı hedefliyor. Saab, NATO’nun da GlobalEye ile ilgilenmesini sağlamaya çalışıyor. Johansson, Boeing E-3 uçaklarının giderek daha fazla operasyonel sorun yaşadığını ve bu nedenle NATO’nun yeni bir gözetleme çözümüne ihtiyaç duyabileceğini belirtti.
ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’nin Kasım 2022 raporuna göre, ABD Hava Kuvvetleri’nin işlettiği E-3 uçakları, 2020 yılına kadar geçen 11 yıl boyunca hiçbir zaman hedeflenen kullanılabilirlik seviyesine ulaşamadı.
Saab, insansız yetenekleri içeren gelecekteki savaş uçağı konsepti üzerinde çalışan 100’den fazla kişilik bir ekibe sahip. Johansson, bunun Gripen’i tamamlayacak bir sonraki adım olacağını düşündüğünü belirtti. Ekim ayında Fransa, rakip Rafale savaş uçağı için insansız kanat adam dronunun geliştirilmesine başladı.
Saab CEO’su, “Elbette, 2050’li yıllara geldiğimizde, muhtemelen yeni bir insanlı savaş uçağı çözümüne ihtiyacımız olacak.” dedi. CEO, “Önümüzdeki birkaç yıl içinde çeşitli insansız sistemleri uçuracağız.” ifadelerini kullandı.
Johansson ayrıca, Saab’ın havacılık iş kolundaki kâr marjlarının, ABD’deki T-7 Red Hawk jet eğitmeni programının başlamasındaki gecikmeler nedeniyle olumsuz etkilendiğini ifade etti. Programın tam anlamıyla işler hale gelmesi için “birkaç yıl daha” gerektiğini belirtti.
CEO, “ABD Hava Kuvvetleri’nin Boeing ile üretimi gerçekten başlatması için sözleşme imzalamasına bağlıyız,” dedi. Sözlerini, “Üretim devam edecek, ancak Hava Kuvvetleri ile testler tamamlanana ve Boeing siparişleri alana kadar düşük seviyede kalacak.” diyerek tamamladı.